Gelişim, organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, duygusal, zihinsel, dil ve sosyal yönden en son aşamaya varıncaya kadar sürekli ilerleme kaydeden değişimdir. Bu değişim her dönemde farklılık gösterir. Örneğin; bebeklik döneminde büyüme çok hızlı bir şekilde sürerken okul çağı dediğimiz dönemde büyüme bebeklik döneminden daha yavaş olarak devam eder.
Gelişim dönemlerinin özellikleri birbirinden farklıdır. Bundan dolayı bebeklerin, çocukların farklı ihtiyaçları, istekleri olur. Bu nedenle her dönemin gelişim özelliklerini bilmek çok önemlidir ve beklentilerimiz gelişim dönemlerine uygun olmalıdır. Örneğin sadece süt emebilen bir bebekten yemek yemesini, iki yaşındaki çocuktan düzgün konuşmasını bekleyemeyiz.
Her dönem bir sonraki dönemi olumlu veya olumsuz olarak etkiler. İhmal edilen herhangi bir dönemi geri getirmek veya düzeltmek oldukça zordur, bazen de imkansızdır. Bu nedenle çocuğun ilk temelleri sağlam atılmalı ki bir sonraki dönemlere rahat ve başarılı bir şekilde çıkılsın. Bu ilk temel doğduktan sonra değil tam tersi anne karnında döllenme ile atılır. Öncelikle annenin bulunduğu ortam çok önemli, anne gergin, stresli, haramların işlendiği ortamlardan uzak durmalı.
Doğduktan sonra bazı bebeklerin diğer bebeklere göre daha çok ağladığına ve huzursuz olduğuna şahit olmuş ve duymuşuzdur. Bunun sebeplerinden bir tanesi annenin hamileyken bulunduğu stresli ve huzursuz ortamdır. Dikkat edilmesi gereken noktalardan bir tanesi de annenin yediğinin, içtiğinin temiz ve helal gıdalardan seçilmesidir. Yediğimiz, içtiğimiz her şey bebeğin etini, kemiğini, içini, dışını, sosyal, duygusal yönden ve dahi her şeyini etkiler. Bununla beraber anne kadar babanın da rolü çok büyüktür. Helal kazancından tutun da hal ve hareketlerine, davranışlarına kadar birçok şey bebeği etkiler.
0-2 Yaş Bebeklik Dönemi
Bu dönem bebeklerin en hızlı büyüyüp geliştiği dönemdir. Bebeğin ruhsal, zihinsel ve fiziksel yani her yönden sağlıklı bir şekilde büyümesi bu yıllarda güzel bir şekilde yetiştirmeye bağlıdır. Bazılarının; ‘bebektir anlamaz’ düşüncesi çok yanlıştır. Aksine bebekler bu dönemde duyduğu, dokunduğu, gördüğü bilgileri biriktirip belleğine yerleştirir. Günü geldiğinde onu davranışlarında sergiler. Bebekler ebeveynleri kadar çevresindekilerden de olumlu veya olumsuz yönde etkilenir. Örneğin bebeğin yaptığı bazı davranışların sebebini nereden öğrendiğini merak ederiz. Aslında o davranışı anne-babadan veya çevresindekilerden görmüş, duymuştur. Fakat önemsiz görülüp es geçilen, bir şey olmaz, denilen davranışlar bizler tarafından unutulmuş olsa bile bebek, günü geldiğinde diğer bir deyişle o davranışı yapabilecek duruma geldiğinde ve uygun gördüğü bir zamanda yapar. Kişi olayı unuttuğundan çocuğun bunu nereden öğrendiğini nasıl öğrendiğini hatırlamaz ve bir anlam da veremez.
Bebeklik döneminde önemli olan olaylardan birisi de ‘Ağlayan bebeğin altı temizse, karnı toksa, hasta da değilse istediği kadar ağlayabilir, sakın kucağınıza almayın, alışır.’ Bu kalıplaşmış düşünceler doğru değildir. Bu dönemde bebeğin annesine çok ihtiyacı vardır. Kucağa alıp öpmek, sarılmak, dokunmak lazım. Bebeğin güven temelleri bu dönemde atılır. Her ağladığında annesinin ona dönüt vermesinin olumlu etkisi vardır. Bunu da kucağına alarak veya olduğu yerden sırtını sıvazlayarak vs. yapabilir.
3-6 Yaş Oyun Dönemi
Bu dönemde çocuk oyun oynayarak öğrenir. Oyun ve arkadaş onun için çok önemlidir. İştahsız çocukların genellikle akranlarıyla olduklarında iştahlarının açıldığını, içinden başka bir çocuk çıktığını görürüz. Çocuk bu dönemde kendi yaşıtlarıyla oyun oynamayı çok sever. Bununla beraber sosyalleşmeyi, paylaşmayı, birlikte hareket etme yeteneği gibi güzel özellikler elde eder.
Yine bazı çocukların kendine has yetenekleri ve özellikleri vardır ve bu yetenek ve özellikleri oyun oynarken ortaya çıkarırlar. Bazı çocukların oyun oynarken oyunu yönettiğini veya yeni şeyler ürettiğini görürüz. Aslında bu çocuğun lider ruhlu, keşfedebilen bir kişiliğe sahip olduğunu anlamamız lazım.
Çoğu zaman anne- babalar bunu fark edemezler, ama çocuk bunu kendi yaşıtlarıyla oynarken gösterir. Bunu fark etmek için de iyi bir gözlemci olmamız gerekir. Yukarıda bahsettiğimiz bilgilerde de görüldüğü üzere çocuğun sağlıklı, güvenli bir hayatı olması için her dönemde gelişimini önemseyerek ve dikkat ederek yetiştirmemiz gerekir.
