Anne babalar çocuğunun, hem okul hayatında hem de hayat okulunda başarılı olmasını, toplum içinde kendini rahat ifade edebilmesini, yaşıtlarına göre fark yaratmasını ister. Çocuğun başarısını etkileyen en önemli 4 faktörü eğitim, terbiye, özgüven ve yaratıcı düşünme olarak sıralaya biliriz. Bu makalemizde çocuğun özgüveni ile ilgi bilgileri paylaşacağız. Önce özgüvenin ne olduğuna bakalım:
Özgüven- İnsanın Allah’ın kendisine verdiği kabiliyetlerin farkında olması ve bunları en iyi şekilde kullanabilmesi sonucunda elde ettiği kendine güvenme duygusudur.
Uzun yıllar yapılan araştırmalar göstermiş ki, okulöncesi dönemde özgüvenli çocukların özgüven eksikliği olan çocuklara oranı yüzde 90’ayüzde 10 iken, liseyi bitirdikten sonra bu oran yüzde 10’a yüzde 90 olarak değişmektedir. Okulöncesi sonsuz hayalleri olan, bir koltuktan diger koltuğa zıplayan, fikirlerini özgürce ifade eden, soru sormaktan çekinmeyen, yorulmak ve usanmak bilmeyen enerjili, özgüvenli çocuklar zaman geçtikçe maalesef bu özgüvenlerini kaybediyorlar. Tabii bunun sebeplerini ilk önce ailede aramamız lazım. Çocuğun özgüveninin gelişmesinde anne babanın rolü çok büyüktür. Anne babanın çocuğun sorunlara yaklaşım biçimleri çocuk için çok önemli bir model oluşturuyor. Çevresindeki olaylara nasıl yaklaşması gerektiğini, hayatta karşılaştığı zorluklarla nasıl ustaca baş edebileceğini işte bu model belirliyor. Yüksek bir özgüvene sahip çocuk ancak ailesinin desteği ile yetişir.
İşte, çocuğa özgüven kazandırmanın 12 önemli adımı:
1. Şartsız Sevmek.
Çocuğunuzu şartsız sevin. Onlara olan sevginizin başarı ya da başarısızlıklarına bağlı olmadığını, onların sizin için ne kadar önemli olduğunu onlara söyleyin. Örneğin “Sınavda 100 puan almazsan, gözüm görmesin seni”, “Parkta unuttuğun oyuncağa ne kadar para verdiğimi biliyor musun? Bulamazsan görürsün gününü” şeklinde ifadeler kullanmayın. Başarısız olsa bile ona karşı şevkatli olun, sevginizi esirgemeyin. Ne olursa olsun onları daima seveceğinizi söyleyin, başarılı olabilmesi için gereken tavsiyelerde bulunun.
2. Güvenmek.
Ona güvenin. Bunu yalnız sözde diğil, amelinizle de gösterin. Sorumluluk alıp başarı hissini yakalamasına yardımcı olun. Kendisine güvenilip sorumluluk verilen çocuklar kendilerini yararlı ve önemli hissederler.
3. İlgi Duymak ve Dikkatli Dinlemek.
Yaptıkları ve ilgilendikleri şeylerin sizin için ne kadar önemli ve değerli olduğunu gösterin. İlgilendikleri şeyleri sorun, okulda, sporda,… katıldıkları faaliyetlerin gösterilerine gidin. İlgilendiği şeylerle ilgili okuduğunuz bir yazı, resmi ya da vidyoyu onunla paylaşın. Çocuğunuzun anlattıklarını dikkatli dinleyebilmek için zaman ayırın ve onunla göz teması kurarak dinleyin.
4. Sınırlar Koymak.
Aile değerlerinizi anlatın, kırmızı çizgileri belirleyin. Ailede disiplin oluşturun. Açık ve net kurallar koyun. Kararlı ve açık bir şekilde uyarın, kendisinin doğru davranacağına güvendiğinizi hissettirin. Sinirli olduğunuz zaman ceza kesmeyin, katı cezalar vermeyin. Adaletsiz davrandığınızda özür dileyin. Onların güvenini sarsmayın. Ne yaparlarsa yapsınlar onları bağışlayın ve emniyette olduklarını hissettirin.
5. Sınırlı Riskler Almalarını Desteklemek.
Çocuğun her işine karışmak, her işini eleştirmek, yaptığı hiçbir işi beğenmemek onun özgüven kazanmasına engel olur. Oysa onu kendisine, ailenize ve çevreye zararı dokunmayacak işlerde kendi başına bırakırsanız, iş yapabilme yeteneği gelişir, başarısızlıkları aşmayı öğrenir. Çocuğu zaman zaman kontrollü olarak kendi haline bırakırsanız iş yapabilme yeteneği ve özgüveni gelişir. Çocuğunuzun değişik yemekleri denemek, yeni bir arkadaş edinmek, bisiklete binmek gibi yeni deneyimlerde bulunmasını destekleyin.
6. Hata Yapması İçin Fırsat Tanıyın.
Çocuk risk almaya başlayınca tabii ki yanlışlar da ona eşlik edecektir. Yapılan yanlışlar için çocuğunuzu suçlamayın, üzerine çok gitmeyin. Aksi taktirde hata yapmamak için hiç bir girişimde bulunmayacak. “Hiç kimse ideal değildir, hepimiz zaman zaman hata yaparız” gerçeğini anlatın. Hata yapmanın normal olduğunu yaşayarak görür. Eleştirecek olursanız kendisini değil, yaptığı hatayı eleştirin. Yanlışlarını bağışlamanız ve gereken dersi çıkarmasına yardımcı olmanız çocuğunuzun kendi hataları ile daha kolay baş edebilmesini sağlayacaktır.
7. Övün ve Ödüllendirin.
Çocuğun kendi yeteneklerini keşfedilmesi için faaliyetleri anne baba tarafından gözlemlenmeli, izlenmeli, olumlu olanlar takdir edilmelidir. Çocuk, yaptıklarını fark eden birilerinin var olduğunu görürse çalışmalarına hevesle devam eder ve bu becerilerinin gelişmesine sebep olur. Küçük bile olsa yaptığı güzel bir şey ya da davranışı için onu övün ve bunun ne kadar önemli olduğunu belirtin. Onların özgüvenlerini sağlayacak sözlerde bulunun. “Yardımların olmasaydı asla zamanında başaramazdım, teşekkür ederim” ya da “Bak bu aklıma gelmemişti bu konudaki fikrini çok beğendim” gibi sözlerle onların katkılarına değer verdiğinizi gösterin. Başarılı olduğunda ödüllendirin bu onun kendini değerli hissetmesine sebep olacak. Her çocuğun ilgi alanı ve ihtiyaçları farklı olduğu için onara verilecek ödüller farklı olabilir. Ancak gereksiz yere ödül verilmemelidir.
8. Çocuğunuza Kendisi Gibi Olmaya Yardımcı Olun.
Her çocuğun farklı özellikleri ve yetenekleri vardır. Hepsinin başarılı olduğu alanlar değişiktir. Çocuklarınıza kendi ilgi alanları ve yetenekleri doğrultusunda faaliyetlere katılma imkanı sağlayarak onların araştırmaları ve yeni şeyler keşfetmeleri için destekleyin. Böylece kendilerinde var olan yeteneklerin ortaya çıkmasını sağlayarak kendilerine özgüven duymalarını sağlamış olursunuz. Çocuğunuzun zayıf yanlarını görmezlikten gelmeyin, dürüst olun, ama onları eleştirmeyin. Çocuklar kendilerindeki eksiklikleri ve kusurları bilmeli, kabullenmeli ve gerektiğinde bunları dikkate almalıdır. Bunun yanı sıra iyi ve kuvvetli oldukları yanları da bilmeli, gurur duyabilmelidirler.
9. Empati Kurun ve Her Konuda Güvenebileceği Bir Ortam Oluşturun.
Duygularını, düşüncelerini, hayallerini, sevgisini, başarı ya da başarısızlıklarını,
hayal kırıklıklarını, korkularını aile fertleriyle rahatça paylaşabilen çocuklar özgüvenli
olurlar. “Ben de ciddi bir şey olmuş sandım”, “Boş ver gitsin”, “Burda korkacak ne var ki?”, Söylediğin kadar da kötü değilmiş” ya da “Geçer canım merak etme” şeklinde cevap verme yerine, onların duygu ve düşüncelerini ciddiye alın.
10. Başkası ile Kıyaslamayın.
“Neden abin gibi derslerine iyi çalışmıyorsun?”, “Neden herkes yapıyor, sen yapamıyorsun?” gibi örnekler çocuğunuza başarısız olduğu şeyleri hatırlatacak, utanç duyma, kıskanma gibi olumsuz hislerle kendi öz değerlerini indirgemesine sebep olacaktır. Çocuk kiminle kıyaslanırsa o kişiye nefret eder, kıyaslanan kişi kardeşi olsa bile. Daha iyi olması için bir kıyaslama yapacak olursanız kendisinin daha başarılı olduğu zamanlarla kıyaslayabilirsiniz. “Dün nasıl çalıtığını gordüm, tek kelimeyle müthişdin. Aynı şekilde çalışırsan başaracagına inanıyorum” gibi ifadeler kullanın. Çocuğunuz kendisini başkaları ya da kardeşi ile kıyasladığı zaman ona yakınlık gösterin ve artı özelliklerini övün.
11. Beklentileriniz Çoğunuzun Seviyesinde Olsun, Onu Aşacak Beklentilerden Kaçının.
Bir çocuğun özgüven sahibi olabilmesi için yapılması gereken en önemli şey, kendisinden yaşının altında veya üzerinde bir şey beklenmemesidir. Her çocuğun farklı yapabilme kapasitesi ve seviyesi vardır. Çocuğunuzun bir şeyi yapamayacağını bildiğiniz halde bunu ondan bekleyip sonunda hayal kırıklığı yaratmayın. Ulaşabilecekleri hedefler seçmesine yardımcı olun, cesaretlendirin, başarılı olmalarını sağlayın.
12. Birlikte Zaman Geçirin.
Milyarlar kazansanız, “süpermen” olup dünyasını kurtarsanız, çocuğunuza zaman ayırmadığınız sürece yaptıklarınız beş para etmez. “Ben sizin için çalışıyorum” şeklinde cümlelerden kaçının. Ortak yapacağınız faaliyetler bulup birlikte zaman geçirin. Bütün günü çalışan ve akşam yorgun halde eve gelen anne ve babaların bilmesi gereken şey bu zaman sürecinin uzun olması değil, kalitesinin önemli olmasıdır. Çocukla kaliteli zaman geçirmek, telefonu, televizyonu, bilgisayarı kapatıp beraberce onun istediği şeyle meşgul olmak, hiç olmazsa haftada bir kere bir yerlere beraber gitmek demektir. Çocuğunuza zaman ayırmanız ona değer verdiğiniz anlamına gelir.
Çocuklara “özgüven” kazandırma süreci uzun bir süreçtir. Bu süreçte yapılan hatalar sonucunda özgüvenini artıralım derken onların egolarını büyütmüş olmayalım. Unutmayalım ki, Allahı hesaba katmadan yalnız kendi potansiyeline ve ailesinin yardımına güvenen, “Ben yaptım, ben ettim” diyen çocuk “gerçek özgüven” sahibi çocuk değildir. Böylesi hayatta aldığı ilk darbeden düşecek, kalkmak için tutunacak bir dal bulamayacak ve kendini toparlaması zor olacaktır. Çocuğunuza doğru yolda olduğu sürece arkasında sonsuz güc ve kuvvet sahibi Allahın olduğunu söylerseniz “gerçek özgüven” sahibi olmuş olur.
“Gerçek Özgüven”e sahip çocuk nasıl yetiştirilir?
Davet Mektebi
- Reklam-