İnsanoğlu 5000 yıl önce avladığı hayvanların etleri bozulmasın diye salamura amaçlı tuz tüketmeye başlamıştı. Mısırlılar, MÖ. 1500’de gıda boyalarını kullanırken MÖ. 900’de baharat ve odun tütsüsü gıdada uygulanmıştı. 1856’da sentetik boyamayla iplik boyanmıştı.1
Dünya Sağlık Örgütü, 1956’da 40 ülkede geçerli 114 yapay renk maddesinin gıdada kullanımına izin vermiştir. ABD’de 55 yıl önce gıdalarda yaklaşık 300 bin ton katkı maddesi kullanılmıştır. Bilinçsizlik ve teknolojiden uzak, tat/lezzet ve görünümü çekici yapmak, uzun süreli saklamada “kontrolsüz sentetik” gıda katkı maddeli sanayi gıdasında hızlı artış olmuştur.
Şeytan işin “bilgisizlik, ilgisizlik ve sorumsuzluk” aşısını üretiyor. E katkı maddeleri ve ilaçlar dokunulmaz değildir. Sağlığımıza zarar vermeden hangi miktarda kullanılacağına karar veren DSÖ ve Gıda ve Tarım Örgütü, önceden onayladığı katkı maddelerinin zararları tespit edildikçe bazı ülkeler tek taraflı olarak E123 (amarant) gibi katkı maddesini ABD’de 1976’dan beri yasaklamıştır. E104, 131, 154, 173, 174, 175 ve E180 sekiz renklendirici dâhil gıda kodeksinde olup; Avustralya alerji araştırma laboratuvarlarında katkı maddeleri listesinden çıkarmış, böylece alerji, astım ve kanser için riskli maddelerin sayısını 83’e çıkarmıştır.
Gıda endüstrisi, sofrada yediğimiz ekmekten gazlı içeceklere kadar birçok türeviyle tüketiciyi kanser, virüs, alerjik astım gibi çözülemeyen bedensel ve ruhsal problemlerle karşı karşıya bırakmıştır.
Endüstriyel gıda maddeleri denetiminde ciddi laboratuvar çalışmaları için konuya hâkim İslâm âlimi, fakih, farmakolog, gıda mühendisi, ziraat mühendisi, biyolog, diyetisyen, biyokimyager, herbologlar ve fitoterapist alternatif tıp kurulundan oluşan konsey, vakıf üniversitelerinin uluslararası iş birliğiyle gerekli düzenlemeleri ortaya koyarak çözümlemelidir.
Yahudiler “Koşer” inançlarına uygun gıda maddeleri üretmektedir. İslâm âlemi de mutlaka inançlarına uygun yeme, içme ve tedavi olma hakkını kullanmalıdır. Gıda katkı terörünün vücudumuzda ciddi yan etkileri olduğunu inceleyen bilimsel araştırmalar; renklendiriciler, lezzet arttırıcılar ve koruyucular üzerine odaklanmıştır.
Öztürk ve arkadaşları bir çalışmalarında hastaların %86.6’sında gıdalar, %13.3’ünde ise stres oluşumuna katkıda bulunan risk faktörlerini tespit etmiştir. Katkı maddeli gıdaları tüketen risk faktörü hastalar incelendiğinde gazlı içecekler (% 53.1) ve çikolatanın (%44.9) en sık alerji yapan katkı maddeli gıdalar olduğu gözlenmiştir.2
Araştırmacı Tuormaa, gıda katkı maddelerinin kullanımına bağlı insan sağlığını etkileyecek bazı yan etkiler olabileceğini sıralarken bulantı, kusma, ishal, egzama, ürtiker, hassas bağırsak hastalığı, rinit, bronkospazm, anjioödem, eksfoliyatif dermatit, migren, anaflaksi, hiperaktivite ve diğer davranış bozukluklarına yer vermiştir.3
Feingold ise çalışmasında gıdalardaki renklendirici maddelerin davranış bozukluklarına yol açtığını, gıda katkı maddeleri ve benzeri kimyasalların çocuklarda hiperaktivite ve bazı nöropsikolojik bozukluklara yol açtıklarını bildirmiştir.4
Tartrazin (E102), hazır jöle karışımları, içecek tozları, şekerleme, karides konservesi, hazır kek, kurabiyeler ve alkolsüz içeceklerde kullanılan bir renklendiricidir. Lockey6 Vendanthan ve arkadaşları7 Wird ve arkadaşları8 yaptıkları çalışmalarda tartrazin kullanımıyla çocukluk hiperaktivitesi arasında ilişki olabileceğini belirtmişlerdir.
Virüs konusunda sınıfta kalan Batı’nın beslenme direktifleri yerine Müslümanlar, kendilerine özgü E gıda katkı maddeleri üretiminde hızla örgütlenmelidir. Firmaları uyarma, sivil vakıflar yoluyla da araştırma merkezleri oluşturma imkânları sağlanmalı, gıda güvenliğimiz için 1,5 milyar İslâm âleminin bedensel ve ruh sağlığına sahip çıkılmalıdır.
Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği, yerli ve millileştirilip revize edilmeli ve doğal katkı maddelerinin kaynağı ve miktarında İslâmî/insani değerler de dikkate alınmalıdır. Gıdanın toplum sağlığı üzerindeki etkileri konusunda güvenli gıda tüketimiyle ilgili (okul kantinlerdeki ürünler de dâhil) afiş, broşür destekli velilere, çocuklara sağlık ve beslenme eğitimleri verilmelidir.
“Hiç bilenlerle, bilmeyenler bir olur mu?” bilinciyle şuurlu olmalı ve haklarımızı aramada cesur olmalıyız. Gayemiz, insanlığın yaşama sevincini zorlaştırmak değil, sıkıntıyı tespit edip çözüm üretmektir. Yılmayacağız, korkmayacağız. Bu ümmetin layık olduğuna inandığımız iyiliklerin, güzelliklerin kendilerine teslim edilmesine kadar mücadeleye devam edeceğiz.
Renklendiricilerde (E 100-E200 Arası) risk grubu aşağıya alınmıştır. Alacağımız ürünlerde içerikleri incelerken bunlara özellikle dikkat etmek gerekmektedir.
Tartrazin (E102): “Tiroid tümörü, kromozom hasarı, kurdeşen, hiperaktivite” renkli içecek, tatlı, reçel, unlu gıdalar, çerez, konserve balık ve hazır çorbalarda kullanılır; Avusturya ve Norveç’de yasaklandı. E104 (Kinolin Sarısı): “Ruj, saç bakımı, kolonya ve eczacılıkta” deri rahatsızlığı; ABD, Avustralya ve Norveç’te yasaklandı. E107 (Yellow 7G): “Astımlılarda alerjik reaksiyon” hafif içecekler, ABD ve Avustralya’da yasaklandı. E110 (Sunset Yellow FCF, Orange, Yellow S): Sentetiktir. “Unlu gıdalar, pasta, tatlı, çerez, dondurma, içecek ve konserve balık, hazır çorba ve bazı şurup” üretiminde kullanılır. Kurdeşen, rinit (burun akması), burun tıkanıklığı, alerji, hiperaktivite, böbrek tümörü, kromozom hasarı, karın ağrısı, bulantı ve kusma, hazımsızlık ve iştahsızlık.) Norveç’te yasaklandı.
E120 (Karmin, Karminik asit Kosinal): “Üretim; Böcekler” Kozmetiklerde, şampuanlarda, kırmızı elma sularında, şekerlemelerde ve diğer gıdalarda kullanılır. Hassas alerjik reaksiyonlara sebep olur. E122 (Azorubin, Karmoisin): Kömür katranı türevi; astımlılar ve aspirin alerjisi. Şekerleme ve jölelerde kullanılır. ABD, Avusturya İsveç ve Norveç’te yasaklandı. E123 (Amarant, Ot): Kek, meyve tatlı dolgular ve jölelerde kullanılır. Astım, egzama ve hiperaktivitede etkilidir. Bazı hayvanlarda doğum kusurları ve cenin ölümleri (kanserojen). ABD, Avusturya, Norveç ve Rusya diğer bazı ülkelerde yasaklandı. E124 (Ponso 4R, Kosinal red A): “Sentetik kömür katranı” Hayvanlarda kanserojen, astımlılar ve aspirin alerjisine sebep olur. ABD ve Norveç’te yasaklandı.
E127 (Eritrosin): Kiraz ve vişne reçelleri, sebze konserveleri, muhallebi, tatlı, pasta, bisküvi ve çerezlerde kullanılır. Işığa karşı duyarlılığa ve troid hormonu seviyesini arttırıp hipertroidisme neden olabilir, farelerde yapılan çalışmada troid kanserine neden olduğu saptanmıştır. ABD, Avustralya ve Norveç’te yasaklandı. E128(Red 2G): “Sentetik kömür katranı” (Kan hemoglobini ile karışma riskli çocuklarda risk). Dondurma, puding, meyvalı veya aromalı yoğurt, pişmiş pişmemiş et sucuk, salam, sosis, marmelat ve içeceklerde kullanılır. Pek çok ülkede yasaktır. E129 (Allura red AC): Sentetiktir. Tatlılar, içecek ve garnitürlerde, eczacılık ve kozmetik ürünlerde kullanılır. Astım ve aspirin kullananlarda risklidir, farelerde kansere sebep olmuştur, çocuklarda tüketilmemelidir. Almanya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Fransa, İsveç, İsviçre ve Norveç’te yasaklandı.
E131 (Patent blue V): “Alerjik, kurdeşen, kaşıntı, tansiyon düşüklüğü, titreme ve solunum problemleri, çocuklarda risk”. ABD, Avustralya ve Norveç’te yasaklandı. E132 (Indigotin, Indigo karmin): “Sentetik Kömür Katranı Türev” [İlaç (tablet ve kapsüllerde) dondurma, tatlı, fırınlı mamuller, şekerleme ve bisküviler] {Bulantı, kusma, yüksek tansiyon, deri döküntüsü, solunum sorunları, alerjik reaksiyonlar}. Norveç’te yasaklandı. E133 (Brilliant blue FCF): “Sentetik Kömür Katran” {Mandıra ürünleri, tatlılar ve içeceklerde}. [Çocuklarda riskli] Belçika, Fransa, Almanya, İısviçre, İsveç, Avusturya ve Norveç’te yasaklandı.
E142 (Green S): “Sentetik Kömür Katranı Türevi” {Konserve bezelye, nane, jöle ve soslarda, paketlenmiş ekmek kırıntısı ve kek karışımları}. [Hiperaktivite, astım, uykusuzluk, çocuklarda risk] İsveç, Amerika ve Norveç’te yasaklandı.
E150 (Karamel/ Şeker): İstiridye, soya, meyveler, konserve soslar, çikolata, şekerleme, bisküvi ve turşularda. Çocuklar için risklidir. E151 (Brilliant Black BN, Black PN): “Kömür Katranı” [Tatlılar, balık ezmesi, aromalı sütlü içecekler, dondurma, hardal, marmelatlar, soslar, kekler ve içeceklerde] Danimarka, Belçika, Fransa, Almanya, İsviçre, İsveç, Avusturya, Avustralya, Amerika ve Norveç’te yasaklandı. E153 (Bitkisel Karbon): [Mangal kömürü, kemik, et, kan, katı ve sıvı yağlarda] reçel, jöle ve meyan kökünde] {Kanserojen, hayvan kökenli olanları Haram Çocuklar risk} Avustralya’da (bitkisel kökenli) izinli ABD’da yasaklandı. E154 (Brown FK): “Sentetik 6 boya maddesi karışımlı” [Kurutulmuş balık, tütsülenmiş balık, pişirilmiş jambon ve cipslerde] {Çocuklarda risk} ABD’da yasaklandı. E155 (Brown HT Chocolate): “Kömür Katranı”: [Çikolatalı kekte] {Astımlılar, aspirin alerjisi, deri duyarlılığı } Danimarka, Belçika, Fransa, Almanya, İsviçre, İsveç, Avusturya, Amerika ve Norveç’te yasaklandı.
E160(b) (Annatto Arnatto, Annato, bixin, norbixin): ‘Bixaorellana ‘ağacı’ [Peynir, tereyağı, margarin, unlu gıdalar, çerez, çorba, içecekler, eczacılıkta (Balgam Sökücü) tekstil’de jelatinle karışık riski]. {Kurdeşen}. E160(c) (Paprika ekstrakt, Kapsanthin, Kapsorubin): “Kırmızı biber çekirdek ve tohumlar” [Kümes hayvanı gıdaları, dilinmiş peynirler, jelatinle karışık riskli]. Bazı ülkelerde yasaklandı. E160(d) “Likopen”: {Domates ve pembe greyfurt}. [Kanser riskini azaltır, jelatinle karışık riskli].
E173 (Aluminium): “Draje, şekerleme, keklerde”, tabletlerde dekorasyon bazı ülkelerde yasaklandı. E174 (Gümüş): “Çikolatalı şekerlemeler ve drajelerde” aşırı dozlar riskli” Bazı ülkelerde yasaklandı. E175 (Altın): “Çikolatalı şekerlemeler, drajeler” Bazı ülkelerde yasaklandı. E180 (Litolrubin BK): “Astım, saman nezlesi ve cilt hastalıkları” Bazı ülkelerde yasaklandı.
Kaynakça
1) Chisholm, Hugh, ed. (1911). “Perkin, Sir William Henry”. Britannica Ansiklopedisi. 21 (11. baskı). Cambridge Üniversitesi Yayınları. s. 173. 2) Öztürk S, Erel F, Çalışkaner A.Z; Karaayvaz M; Güleç M; Kartal Ö. Kronik İdiopatik Ürtiker’de Katkı Maddeli Gıdalar ile Doğal Gıdalarda Bulunan Vazoaktif Maddelerin Rolü TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2007: c. 6, S. 5. 3) Tuormaa T. E: The Adverse Effects of Food Additives on Health. Journal of Orthomolecular Medicine 1994 9; (225-243). 4) Feingold BF: Hyperkinesis and Learning Disabilities Linked to the Ingestion of Artificial Food Colors and Flavors. J. Learn Disabilities, 1976, c. 9, s. 19-27. 5) Lockey S. D, Allergic Reactions Due to FD & C Yellow No. Tartrazine, an Aniline Dye Used as Colouring Agent and Identifying Agent in Various Steroids. Ann Allergy 1959; 17; (719-721). 6) Vendanthan PK, Menon MM, Bell TD, Et Al: Aspirin and Tartrazine. Oral Challenge: Incidence of Adverse Response in Chronic Childhood Asthma. J. Allergy and Clin Immunol, 1977, c. 60, s. 8-13. 7) Ward NI, Soulsbury KA, Zeittel VH, Et Al: The Influence of the Chemical Additive Tartazine on the Zinc Status of Hyperactive Children -a Double-Blind Placebo-Controlled Study. J. Nutr Med, 1990; S. 1, s. 51-7. 8) Wirth F. Curing: Colour Formation and Colour Retention in Frankfurter-type Sausages. FIeischwirtschaft, 1986, c. 66, S. 3, s. 354-358.
