Eskiden üniversiteler liseden sonra isteyenin istediği bölümü okuduğu bir üst okul gibiymiş. Nasıl mı? Şöyle ki; lise bitince önce ne okuyacağınıza karar veriyordunuz … Tıbbiye mi, mühendislik mi, hukuk mu yoksa öğretmenlik mi .. Sonra kararınıza göre gidip istediğiniz üniversiteye kaydoluyordunuz. Köy enstitüleri vardı, mesela sonra öğretmen okullarına çevrildi, öğretmen olmak isteyen gidip kaydolur mezun olunca öğretmen olurlardı Oh ne güzel,… sınav yok stres yok ,e tabi o zamanlar lise mezunlarının sayısı parmakla sayılacak kadar azdı. İnsanın o dönemlerde olası geliyor, en azından sınava hazırlananlar içinden geçiriyordur şimdi …
Bu durum 1960’lı yıllara kadar devam ediyor. Eğer İhtiyaç fazlası başvuru olursa o zaman da öğrenci seçimini, başvuru sırasına göre, ihtiyaca uygun olarak liselerin fen ve edebiyat bölümlerinden mezun olanlara öncelik vererek ya da lise mezuniyet derecelerine göre kontenjan dolana kadar alma yoluyla yaparlardı..
Bu durum bir süre daha devam ediyor. Ardından lise mezunlarının sayısının artması sonucu lise dengi okullara da yüksek okul okuma hakkı verilince üniversiteler çareyi her üniversitenin kendi sınavını yapmasında bulmuşlar. İşte öğrencilerin çilesi de böylece başlamış.…Öğrenciler şehir şehir dolaşıp üniversitelerin sınavına giriyor, aynı zamanda yapılanlardan ise mecburen birini seçerek sınav oluyor ve okuma hakkı kazanıyordu. Tabi bu durum velileri de çileden çıkarıyordu. Sonra bazı okullar birleşip beraber sınav yapmaya başladılar.. İş büyüdü.. Başvuru kabul, çok sayıda ve objektif test soruları hazırlama, sınav yapma, puanlama, sıralama ve seçim, ardından da sonuçları duyurma çilesi başladı..
Tarih 1974..Üniversitelerarası Kurul bu iş böyle olmaz diyor ve sınavların tek merkezden yapılmasına karar veriyor. ÜSYM (Üniversiteler arası öğrenci seçme ve yerleştirme Merkezi) kuruluyor.
-1981’e kadar tüm sınavları bu merkez yapıyor. 1981’de isim değişiyor ve üniversitelerarası kurula bağlı bir kuruluş olarak ÖSYM (Öğrenci seçme ve yerleştirme Merkezi) kuruluyor.
– İlk iki yıl aynı gün sabah ve öğleden sonra iki oturum halinde, sonraki beş yıl aynı gün tek oturumda sınavlar yapılmış.
-1981’de iki aşamalı sınava geçilmiş ilk sınav nisanda ÖSS(Öğrenci Seçme Sınavı), ikincisi haziranda ÖYS (Öğrenci Yerleştirme Sınavı) sınavı olarak uygulanmış.
-1982 yılında sınav puanlarına OBP(Ortaöğretim başarı Puanı: Diploma notuna Göre belli ağırlıklarla) eklenmeye başlanmış.
-1987 yılında herkese istediği bölüme göre aldığı derslerin sorularını çözme, diğerlerini çözmeme hakkı getirilmiş.
-1998 de İHL ve Meslek liselerine katsayı farkı uygulamasına geçilmiş. Bu uygulamanın temelleri 28 şubat 1997 de yapılan MGK’da alınan kararla atılmıştı. 15. Milli Eğitim Şurası 28 şubatın bir sonucu olarak özellikle İmam hatiplilerin önünü kesme amaçlı zorunlu eğitimin 8 yıla çıkarılmasına karar verdi ve ardından YÖK 1998 de katsayı uygulamasına geçti. Amaç belliydi, sayıları 615’e ulaşan İHL’lerde okuyan 511 bin imanlı gencin doktor, hakim, mühendis, öğretmen ve yönetici olmalarının önüne geçmek.. İHL’de okuyorsan “git imam ol doktorluk senin neyine” demeye getirildi.(Çarpıcı bir not: Katsayı uygulaması öncesi öğretmenlik programına yerleşen İHL çıkışlı öğrenci sayısı 3.285 iken 1999’da 315 e, Hukuk kazanan 232 öğrenci varken 54 e, siyasal bilimlere geçenlerin sayısı 220’den 97’ye, sonuç olarak lisansa geçen İHL çıkışlı öğrenci sayısı 10.190 dan 4.236 ya düşmüştür.)
-1999’da ikinci basamak sınavı olan LYS kaldırılarak, tek aşamalı ÖSS sınavına geçilmiş. Böylece sınav sadece temel öğretim konularıyla sınırlandırılmış. Tabi bu durum hem 11 ve 12 sınıf müfredatını öğrencinin gözünde sıfırlamış, hem de öğretiminde bu konuları esas alan bölümleri okutan üniversite ve hocalarını isyan ettirmiştir
-2006’da sınavın ismi ÖSS olarak kalmış ama sınav müfredatı tüm lise müfredatını kapsayacak şekilde genişletilmiş ve yine tek oturumda yapılmıştır.
-2010’da bu da olmadı diyerek 1999 öncesi eski sisteme dönülmüş ve ilk aşamaya YGS(Yükseköğretime Geçiş Sınavı) ve ikinci aşamaya LYS(Lisans Yerleştirme Sınavı) adı verilerek iki aşamalı sistem uygulanmaya başlandı. Tabi işler daha karışarak puanlama açısından literatüre YGS için 6, LYS için 12 ayrı puan türü girdi… Kafalar allak bulak oldu.(Ben o tarihten sonra bana sınav sistemini soranlara ‘Ben de bilmiyorum, gidin rehber hocalarınıza sorun ‘ demeye başladım)
-2011’de İHL ve Meslek liselerinin önündeki katsayı engeli kaldırıldı. Artık herkes istediği bölümü katsayı dezavantajı yaşamadan tercih edebilecekti (Eğitimde 4+4+4 sistemine geçildi, imam hatip ortaokulları tekrar açıldı.)
Ve yıl 2017 üniversitelere giriş sistemi sil baştan…
2018’den itibaren üniversiteye giriş sistemi değişiyor. ÖSYS sisteminin artık yeni adı YKS…İşte yeni sistemin getirdikleri..
YGS-LYS kalktı. Yaşasın TYT-AYT sistemi….
2018 haziran ayında yapılması planlanan sınavın ilk aşaması TYT yani ‘Temel Yeterlilik Sınavı’, ikinci aşama ise AYT yani ‘Alan Yeterlilik Sınavı’ olarak uygulanacak.
Sınav başvuruları 1-21 Mart 2018 tarihlerinde alınacak. (Geç başvuru tarihi 4 Nisan 2018) sonuçlar ise 30 Temmuz 2018 de açıklanacak)
Her iki sınavın başvurusu aynı anda alınacak. Dileyen ikisine, dileyen sadece ilk aşama olan TYT’ye başvuru yapabilecek
TYT nedir? TYT Temel yeterlilik sınavıdır. Yüksek öğretime geçmek isteyenlerin girmeye mecbur oldukları ilk aşama sınavıdır. TYT, ezbere dayalı sınav sisteminden muhakemeye ve bilgiyi kullanmaya dayalı sınav sistemine geçiş olarak planlanmış. Bu sınavda 40 Türkçe, 20 Sosyal, 40 Matematik ve 20 Fen sorusu olmak üzere 120 soru sorulacak ve sınav süresi 135 dk olacak. Sorular Temel düzeyde olacak ve liselerin 9 ve 10. sınıf müfredatından oluşacak. Sınav mantığı DGS ve ALES sınavlarına benzeme eğilimindedir. Sınav 23 Haziran Cumartesi günü tek oturum halinde uygulanacak
YGS’de 6 puan sistemi vardı TYT tek tür puandan oluşacak. Tüm soruların puan değeri eşit olacak. Herkese 100 sabit puan verilecek, buna ek olarak 120 sorunun toplam değeri 400 puan ve diploma notu da 30-60 puan aralığında olacak. Bir öğrencinin maksimum yerleştirme puanı böylelikle 560 puan olacak
2 yıllık tercih yapabilmek için alt sınır 150 puan olacak, bu puan özel yetenek sınavı ile alan bölümler için de taban puan olacak. Ayrıca bu puanı alamayan öğrenci ikinci aşamaya da giremeyecek, girse bile AYT puanı hesaplanmayacak.
Daha önce YGS ile alan bazı Lisans programları vardı. Bu da değişti. Artık ilk aşama TYT sınavıyla 4 yıllık lisans programlarına yerleşilemeyecek. Bunun için AYT sınavına giriş şart olacak.
Meslek liseleri öğrencileri TYT ile 2 yıllıklara girmek isterlerse kendi dallarında tercih yapmak kaydıyla okuldan ek puan alabilecek.
TYT’den 200 ve üzeri puan alanlar sınava girdikleri yıl tercih yapmamak kaydıyla 2 yıl boyunca tekrar sınava girmeden bu puanı kullanabilecek.
ATY Nedir? AYT, Alan Yeterlilik Sınavıdır. Bu sınavda Matematik’ten 40 soru, Fen’den 40 soru, Edebiyat-Sosyal Bilimler-1 den 40 soru ve Sosyal Bilimler-2 den 40 soru toplam 160 soru sorulacak. Toplam süre 180 dk(3 saat) olacak. Dileyen dilediği 1,2,3 veya 4 testi çözebilecek ve ona göre de AYT puanı hesaplanacak. Edebiyat-Sosyal bilimler-1 sınavında sorulacak 16 tane Tarih-1 ve coğrafya-1 soruları 9 ve 10. Sınıf müfredatından, kalan 24 edebiyat ve diğer tüm testler lise müfredatının tamamını kapsayacak.
Sınav tarihi ise TYT den bir gün sonra 24 Haziran Pazar günü sabah yapılacak.
Din Kültürü ve Ahlak bilgisinden sorumlu olmayanlar için ilave felsefe soruları da sınavda yer alacak.
Ayrıca bir de dil sınavı var ki bu sınavda toplam 80 soru olacak, AYT ile aynı gün öğleden sonra yapılacak olup süresi 120 dk olacak ve o dilin tüm lise müfredatını kapsayacak.
LYS deki 12 puan türüne karşın AYT de sadece 4 puan türü olacak, Sayısal-Sözel-Eşitağırlık ve Dil Puanı.
AYT puanı hesaplanırken TYT puanının etkisi %40 olacak. AYT puan türlerinden hangisinden 180 puan geçilirse o daldan tercih yapılabilecek. Adaylara AYT puanı için 100 ham puan + 400 test puanı(bu puana %40 TYT puan etkisi dahil olacak) + diploma puan katkısı 30-60 puan verilecek. Maksimum yerleştirme puanı 560 puan olacak.
AYT’den hiçbir puan türünden 180 puanı geçemeyenler isterlerse TYT’den 150 puan ve üzeri almak şartıyla TYT puanı ile tercih yapabilecek.
AYT puanı hesaplanırken her alan için o alana kaynaklık eden iki test değerlendirilecek. Örneğin sayısal puanı için Matematik ve Fen testleri dikkate alınacak diğer testlerin buna katkısı olmayacak
Sayısal puan için Matematik ve Fen Testleri, Sözel için Edebiyat-Sosyal bilimler-1 ve Sosyal Bilimler-2 testleri, eşit ağırlık puanı için Edebiyat-Sosyal Bilimler-1 ve Matematik testleri baz alınacak
Ve önemli bir ayrıntı… Başarı sıralamasına göre tercih geliyor. Yani Tıp isteyenin sayısal puanıyla ilk 40.000 , Hukuk için eşit ağırlık puanına göre ilk 150.000, öğretmenlikler ve mühendislikler için ise ilgili puan türüne göre ilk 240.000 içinde olma şartı getirildi.
Evet gençler yeni sınav sistemimiz böyle, Sınav sistemi nasıl olursa olsun şunu unutmayın: ‘Sistem değiştiyse herkes için değişti, ah vah etmenin bir alemi yok. Ve yapılacak tek şey var: Çalışmak… Çalışmak ve yine çalışmak. Sonrasında Allah’a tevekkül etmek ve ondan hayırlısını dilemek…Günün sonunda Allah’ın dediği olur ve ondan gelen her sonucun başımızın üstünde yeri var’…Fiemanillah…
İBRAHİM HALİL BABAOĞLU