Allah, adem oğlunu dünya hayatındaki süresince iki temel kavramla sınırlı bir varlık olarak yaratmış: Bunlardan birincisi zaman, diğeri ise mekândır. Allah’ın kendisi, zatıyla ve sıfatlarıyla ezeli ve ebedi olup zaman ve mekân mefhumlarından münezzehtir. İkisini de yaratan ve varlığına devamlılık katan Allah’tır. Haliyle dilerse bereketli kılar, arttırır; dilerse bereketini kırar, azaltır. İnsanoğluna düşen ise burada sınırlı aralıklarla yaşadığı zamanın ve mekânın imtihanını vermektir. Asıl olan da budur. Nitekim kıyamet gününde kişi yaptığı ve yapabildiği halde yapmadıklarının tümünden sorguya çekilecektir.
Allah, insanoğlunu yarattığı gibi onu çeşitli meziyetlerle üstün donatıp yeryüzünde halife kılmış, ona bir misyon yüklemiş ve sorumluluk sahibi kılmıştır. Başıboş bırakmamış, vahiyle ve nebevi mesajlarla ona daima rehberlik etmiştir. Bu mesajlar tarih boyunca nesilden nesle, çağdan çağa gerek sözlü gerekse yazılı olarak aktarılagelmiştir. Böylece tarihî süreç içerisinde hak yolunda mücadele edenlerin tecrübelerinden büyük bir birikim ortaya çıkmıştır.
Sonradan gelen nesillerin kendinden önceki dönemlerde yaşamış insanların hayatlarından istifade etmeleri gerekir. Mademki tarih tekerrürden ibarettir, o halde her dönemin kendinden öncekinden maddi ve manevi anlamda ya daha iyi olması ya da en az onun kadar iyi olması beklenir. Yoksa yaşanmışlıkların ve tecrübelerin bir manası kalmaz.
Biyografi ve hatırat kitapları okumanın faydası da burada ortaya çıkıyor. İnsan bu tür kitapları okudukça hayattaki mücadelesinde daha fazla deneyim elde eder. Günlük yaşantıda karşılaştığı problemlerin çözümünde daha farklı metotlar-yollar bilmiş olur. Kendi çağlarında çığır açmış şahsiyetlerin hayat mücadelelerini okumak, eğitici olduğu kadar aynı zamanda eğlencelidir. Herhangi bir hikâye ve roman karakterinin aksine başkahraman gerçek hayatta yaşamış birisi olup tarihte az veya çok bir zaman aralığına tanıklık etmiştir. Bu şekilde büyük bir zaman dilimini biyografiler yoluyla tanıma fırsatı elde edilmiş olur.
Mümtaz şahsiyetlerin hayat hikâyelerinin nesilden nesle intikal etmesine en fazla İslâmî literatürde şahit oluruz. İslâm tarihi boyunca biyografi ve hatırat türünde birçok eser kaleme alınmıştır. En başta Peygamber Efendimiz’in (sav) hayatı olmak üzere sahabe kıssalarını anlatan, tabiîn âlimlerinin sîretlerini konu edinen kitaplar, hadis ravilerinin güvenilirliğini ölçme ve değerlendirme amacıyla onların kişiliğinden ve kimliğinden söz eden ve hayatlarını derleyen kütüphaneler dolusu eser mevcuttur. Hz. Peygamber’in hayatını ele alan ilme “siyer” denirken İslâmî şahsiyetlerin biyografilerine dair eserler hakkında “terceme-i hâl, terâcim-i hâl, tabakâtü’r-ruvât, tabakâtü’r-ricâl, esmâü’r-ricâl”terkipleri kullanılır. (1) Daha sonraki dönemlerde mezheplerin ve İslâmî hareketlerin siyasi ve manevi şahısların da hayatlarının derlendiği çok sayıda eser görürüz yine.
Üzerine duracağımız kitap, anı ve hatırattan daha çok biyografi vasfını taşıyan, Nureddin Yıldız Hocanın çok sayıda sahabe, âlim ve önder şahsiyetin hayatını bir araya getirdiği “İşi Vaktinden Çok Olanlar” isimli dört ciltlik eseridir (2). Kitabın her bir cildinde ondan fazla kişinin hayatı yer alıyor. Eserde Aşere-i Mübeşşere’nin ve sahabelerin önde gelenlerinin hayatları yer aldığı gibi, tabiîn âlimlerinin büyükleri, diğer kuşakların öncüleri, âlim, lider ve komutanlarına da sıkça yer verildiğini görürüz. Kitap Kur’ân kıssalarında isimleri geçmese de yaptıkları anlatılan bazı şahsiyetleri de konu ediniyor. Kitap bu şekilde belirli bir dönemi aktarmaktan ziyade İslâm tarihinin yeryüzündeki serüveninin genel bir portresini okuyucuya çiziyor. Şahsiyetlerin dönemlerindeki en önemli meselelerle olan irtibatı ve bu meselelerdeki rolleri aktarılarak bazı durumlarda takınmamız gereken tavrı da ortaya koyuyor. Ayrıca Müslüman kadınlardan Peygamber Efendimiz’in (sav) zevceleri, sahabe hanımlardan bazıları ve yirmi birinci asra damgasını vuran Zeynep Gazâlî gibi tanındık isimler de yer alıyor.
İlk ciltte kısa bir girizgâh yapılmış ve işi vaktinden çok olan ile vakti işinden çok olanın kıyaslaması yapılmıştır. Kitap boyunca Ebû Bekir (r.a) için “ilk ve tek”, Ömer (r.a) için “ikinci”, Osman (r.a) için “haya abidesi”, Hâlid b. Velîd (r.a) için “uyumayan ve uyutmayan adam”, İmâm Hasan el-Bennâ için “mezarlıktaki diri”, İbnü’l-Cevzî için “konuşan kitaplık” gibi çeşitli dikkat çekici tabirler kullanılarak hayat hikâyelerinin zihinde daha kalıcı olması sağlanmış.
İslâm tarihinde yer edinmiş şahısların örnek hayatlarını konu alan anadilde eserlerimiz maalesef ki, hâlâ çok azdır. Kütüphanelerimizde bulunan kitapların büyük çoğunluğu hâlâ tercüme eserlerden müteşekkildir. Bu açıdan da kitap çok büyük bir önemi haizdir. Özellikle dilin ağır olmaması ve cümlelerin özenle seçilmiş olması, kitabın her kesimden insanın başvuru kaynağı olabileceğini gösteriyor. Çeşitli ders halkalarında âlimlerin hayatını sunmak isteyen eğitimcilere de çokça lazım olacak bir kaynak.
Peki, Kimdir Bu İşi Vaktinden Çok Olanlar?
Onlar ki, az uyudular. Az yiyip içtiler. Çok yazdılar, çokça okudular. Okuduklarını son nefeslerine kadar başkalarına aktarmayı şiar edindiler. İnsanlar gülsün diye geceyi ağlayarak geçirdiler. İşleri vakitlerinden çoktu, ama Allah onların vaktini bereketli kıldı, ziyadeleştirdi. Kısa zaman dilimlerine devasa işler sığdırdılar. Yeri geldi dört tanesi koca bir ordu etti. Yeri geldi bir tanesi toplumların gidişatını tayin etti. Onlar geceyi ibadetle ihya edip gündüzlerini Allah yolunda amellerle süsleyen yiğitlerdi. İlim halkalarının müdavimi, namaz saflarının en önde olanlarıydı onlar. Kilometrelerce yol kat edip şehir şehir ilim talep ettiler. Ne zühdü abartıp ruhbanlığa kaçtılar ne de cihadı terk ettiler. Çünkü onlar hayatlarını denge üzerine inşa etmişlerdi. Allah onların hepsinden razı olsun.
İşi Vaktinden Çok Olanlarkitabını salt bir biyografi olarak tanımlamamak gerekir. Allah yolunda çalışmaya engel gördüğümüz her şeyin üstesinden gelecek olan şey, belki de bu insanlardan herhangi birisinin hayatından alacağımız himmettir. Bu vesileyle kitabı okumanızı ve kütüphanenizde ona yer ayırmanızı tavsiye ederiz.
Kaynakça:
1)Takip ettiğim kadarıyla kitaptaki birçok ismin hayatının çeşitli konferanslar şeklinde de sunulduğunu gördüm. İnternet ortamında İşi Vaktinden Çok Olanlar ismiyle Nureddin Yıldız hocaya ait 47 video mevcuttur. İsteyen olursa MP3 formatında dinleyebilir veya video şeklinde izleyebilir. 2) https://islamansiklopedisi.org.tr/ricalul-hadis. 3)https://blog.kevineikenberry.com/leadership. 4)http://www.carlacico.com/uncategorized.
