Allah c.c. “Ey iman edenler! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun. O ateşin başında gayet katı, çetin, Allah’ın kendilerine verdiği emirlere karşı gelmeyen ve kendilerine emredilen şeyi yapan melekler vardır.”1 diye buyurarak bizi, çocuklarımızı terbiye etmek ve güzel ahlakla yetiştirmekle mükellef kılmıştır. Buhari ve Müslim’in rivayet etiği bir hadiste Allah Rasûlü (s.a.s) şöyle buyurmuştur: “Hepiniz çobansınız. Hepiniz güttüğünüz sürüden sorumlusunuz. Amir, memurlarının çobanıdır. Erkek, ailesinin çobanıdır. Kadın da evinin ve çocuğunun çobanıdır. Netice itibarıyla hepiniz çobansınız ve hepiniz idare ettiklerinizden sorumlusunuz.” ve yine Buharî’nin rivayet ettiği bir hadiste “Allah c.c. her sorumluyu maiyetindekiler hakkında sorguya çekecektir.” diye buyuruyor Allah Rasûlü (s.a.s).
Çocuğun altı yaşından sonra terbiye edildiğine dair yanlış bir anlayış vardır. Hâlbuki çocuk doğduğu ilk günden itibaren eğitilir. Çocuğun süt emme yoluyla iyi veya kötü bazı hasletler kazandığı ilmi olarak da tespit edilmiştir. Çocuk emdiği kadının ahlakından bazı şeyler almaktadır. Ancak bu etki kolay fark edilen bir etki değildir. Dolayı- sıyla süt emme, anne babanın üzerinde önemle durması gerken bir konudur. İslam şeriatı da süt emme ile ilgili bazı kurallar koymuştur.
Süt Emmenin (Rada’ın) Hükmü Nedir?
Rada’: Bir çocuğun, belli bir zaman zarfında herhangi bir kadının memesinden emmesidir.2 Rada’ın hükmü şöylece özetlenebilir: Süt emen çocuk, sütünü emdiği kadının evladı mesabesindedir. Dolayısıyla sütannesi ve sütannesinin usul (annesi, nenesi vd.) ve füruuyla çocukları, torunları vd.) evlenemez. Fıkıhçılar, bunu “Emenin emzirene nefsi haram, emzirenin emene nesli haram” şeklinde formüle etmişler.
Evliliğe Engel Teşkil Eden Emzirmenin Miktarı Ne Kadardır?
Evlenmeyi haram kılan emzirmenin miktarı konusunda fıkıhçılar arasında ihtilaf vardır. İmam Ebû Hanife ve Malikiler, evliliğin haram olması için belli bir miktarın olmadığını ifade ederler. Bunlara göre mideye giden tek bir yudum dahi emen çocuk ile emziren kadını ana-evlat hükümlerine tabi kılar.3
Şafiilere göre Rada’ın hükmü, çocuğun ilk iki yıl içerisinde ayrı ayrı doyurucu en az beş kez emmesiyle sabit olur.4 Emme sayısı Beş seferden daha az veya sütü emen çocuk iki yaşından daha büyük ise bu emme fıkhi açıdan bir hüküm ifade etmez.
Davud ez-Zahiri: Haramlık üç ayrı emme ile sabit olur.5
Çocuk Hangi Süre İçerisinde Süt Emerse Evlilik Haram Olur?
Ebû Hanife’ye göre İlk otuz ay içerisinde süt emme meydana gelirse evlilik haram olur.6 Otuz aydan sonra emilen süt hiç bir hüküm ifade etmez. Cumhura (Şafii, Ahmed b. Hanbel, İmam Muhammed ve Ebû Yusuf) göre ise bu süre iki yıldır.7 İki yıldan sonra emilen/emzirilen süte hiç bir hüküm terettüb etmez. Ancak İmam Malik, yirmi beş veya yirmi altı aylık bebeği emzirme de aynı hükme tabidir, demiştir. Zahirilere göre ise emzirmenin yaşı yoktur. Ne zaman olursa olsun (sütü emen kişi büyük olsun, küçük olsun) kadın ile sütü emen kişi arasında ana evlat ilişkisi meydana gelir.
Süt Emme Durumu Nasıl Tespit Edilir?
İki kişi arasındaki süt hısımlığı ikrar, şahit veya yazılı belge ile tespit edilebilir. Hanefîlere göre en az iki erkek veya bir erkekle iki kadının şahitliği gerekir. Şâfiîlere göre dört kadının şahitliği ile süt hısımlığının ispatı mümkündür. Mâlikî ve Hanbelîlere göre ise bir kadının şahitliği süt hısımlı- ğının ispatı için yeterlidir.8
1 Tahrim, 6.
2 el-Ahvalü’ş-Şahsiyye Fi’ş-Şeriat’il-İslamiyye, Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, 377.
3 Bedaiü’s-Senai’, c. 4 s. 70. Muhammed muhyiddin abdülhamid,379.
4 Maverdî, Kitabü’r-Rada’ thk.ve ta’lik, Dr. Amir Sait ez-Zeybârî,s. 61.
5 Maverdî, Kitabü’r-Rada’ thk.ve ta’lik, Dr. Amir Sait ez-Zeybârî, s. 63. Mustafa Zerka, Fetava, 292.
6 el-Ahvalü’ş-Şahsiyye Fi’ş-Şeriat’il-İslamiyye, Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, 378.
7 Maverdî, Kitabü’r-Rada’ thk.ve ta’lik, Dr. Amir Sait ez-Zeybârî, s. 98.
8 İbn Rüşd, Bidayetü’l-Müctehid, D
