Soğuk bir kışın ardından yaza merhaba dedik. Aşırı sıcaklar ve yüksek nem (bilhassa Akdeniz, Ege ve Güneydoğu bölgelerinde) tansiyon hastalarını olumsuz etkilemektedir. Aşırı sıcaklardan dolayı vücudumuz ısısını dengeleyemez ve vücudumuzda su ve elektrolit (sodyum, potasyum, kalsiyum gibi) kaybı artar. Dikkat edilecek olursa yazın yetişen meyveler vücudun su ve elektrolit dengesini düzenlemek için yaratılmıştır. Bu yüzden yazın yetişen meyveleri ölçülü şekilde tüketmek elzemdir. Ancak belli miktarlarda ve aşırı tüketmemek gerekir.
Karpuz
Karpuz, lezzetli ve ferahlatıcı bir meyvedir. Kalorisi düşük olup, bol miktarda su içerir. Karpuz’un büyük oranda su içermesi özellikle yazın vücudumuzun su ihtiyacını karşılamaya yardımcı olur. Karpuz, C vitamini, A vitamini, B1, B5 ve B6 gibi vitaminleri; potasyum ve magnezyum gibi mineralleri içerir. Kışın narenciyeden aldığımız C vitaminini yazın karpuzdan alabiliriz. Beta karoten (havuca sarı renk veren), Likopen (domatese kırmızı renk veren), cucurbitacin E gibi etken maddeleri içermektedir. Bu etken maddeler, vücudumuz için zehirli olan serbest radikalleri azaltmaya yardımcı olarak hücre hasarını önlemeye yardımcı olan antioksidanlardır.
Likopen, kötü kolesterol (LDL), kan basıncını düşürmeye yardımcı olur ve kanser önleyicidir. Damar sertliğini azaltır. Cucurbitacin E, son yapılan çalışmalarda kilo azalttığı görülmüştür. Beta-karoten vücudun normal büyümesi ve gelişimi, bağışıklık sistemi, cilt ve görme için oldukça önemlidir. Ayrıca karpuz’un beyaz kısmında sitrülin denilen bir madde bulunmaktadır. Vücudumuz normalde sitrülini kendi başına bir miktar üretir.
Sitrülin, vücudumuz için zararlı olan amonyağı vücuttan uzaklaştırmanın bir yolu olan üre döngüsünde önemli bir rol oynar. Sitrülin damarların genişlemesini ve cinsel gücün arttırılmasını sağlar. Bu yüzden cinsel sağlığı düzeltmenin kolay yollarından biride yazın karpuz kabuğunun beyaz kısmını tüketmektir. Karpuzunu faydalarına devam edecek olursak, kan şekerinin düzenlenmesine yardımcı olur, kas ağrılarını azaltır, idrar söktürerek böbrek taşı oluşumunu azaltır, cildi korur. Karpuzu aşırı tüketmek kandaki şeker oranını arttıracağından dolayı, ölçülü şekilde tüketilmelidir. Bilhassa şeker hastaları dikkat etmeleri gerekir. Özetleyecek olursak ucuz yaz meyvesi olan karpuzu sıcak havalarda tüketmeyi ihmal etmeyelim.
Kavun
Yaz aylarının aromatik kokulu meyvelerinden olan kavun lif bakımından zengin olup, serinletici ve keyif verici bir tada sahiptir. Kavun bölgeye özgüyü yetişir ve kavunun farklı çeşitleri mevcuttur. Bol miktarda su içerdiğinden yazın vücudumuzun su ihtiyacını azaltır.
Kavun, yüksek miktarda karotenoidler ve cucurbitacinler gibi etken maddeleri içerir. Bu etken maddeler kanser, kalp-damar ve nörodejeneratif hastalıklar (Alzheimer, Parkinson, amiyotrofik lateral skleroz (ALS) ve Huntington hastalığı) dâhil bu hastalıkların önlenmesinde görev alırlar.
Ayrıca bu etken maddeler, vücudumuz için zehirli olan serbest radikalleri azaltmaya yardımcı olan güçlü antioksidanlardır. Bol miktarda A vitamini, C vitamini içerir. Karpuzda olduğu gibi kışın narenciyeden aldığımız C vitaminini yazın kavundan alabiliriz.
Cildimizin dokusunun onarımı ve bakımı için hayati önem taşıyan yapısal bir protein olan kollajenin uygun bir şekilde üretilmesi için C vitamini almak gereklidir. C vitamini ayrıca bağışıklık sisteminin güçlendirir. Ek olarak potasyum, K vitamini, kalsiyum, magnezyum, lif ve tiamin, niasin ve folat dâhil B vitaminlerini içerir.
Kavundaki potasyum bolluğu yüksek tansiyonu düşürmeye yardımcı olur. Beta-karoten zenginliği ise gözlerimizin daha iyi görmesini, saçlarımızın daha gür çıkmasını sağlar. İçeriğindeki kalsiyum, folat, K vitamini ve magnezyum kemik sağlığı için önemlidir. Kan şekerinin düzenlenmesine yardımcı olur, idrar söktürücüdür.
Kayısı
Kayısı, retinol olarak da bilinen A Vitamini kaynağıdır. Ayrıca belirli oranda C vitamini içerir. Bağışıklık sisteminizi kontrol altında tutar ve cildimizi korur. Görme kaybını azaltır. Tokluk hissi veren ve kötü kolesterolü (LDL) azaltan lif bakımından zengindir. Kalorisi düşük olduğundan zayıflama diyetinde önerilir. Kabızlık tedavisinde kullanılan pektin içerir.
Bağırsakların düzenli çalışmasını ve temizlenmesini sağlar. Aşırı ishale neden olur. Kayısıdaki potasyum içeriği, vücudumuzdaki elektrolit seviyelerini dengeler ve kalp kaslarımızın düzenli çalışmasını sağlar. Ayrıca içeriğindeki yüksek potasyum düşük sodyum kan basıncımızı düşürmeye yardımcı olarak hipertansiyonu önler veya düzenler. Demir deposu olduğundan demir eksikliğine iyi gelir.
İyi bir antioksidandır. Kayısının anti-inflamatuvar özelliğinden dolayı vücuttaki iltihabı azaltır, eklem ağrılarını ve gutları azaltır. Piyasada satılan kayısı yağı cildin beslenmesi ve masaj için kullanılmaktadır.
Şeftali
Şeftali diğer meyvelerde olduğu gibi birçok vitamin, mineral ve faydalı bitki bileşikleri bakımından zengindir. Bol miktarda A ve C vitamini içerir. Ayrıca E ve K vitamini içerir. Yüksek miktarlarda potasyum, bakır ve manganez içerir. Ek olarak magnezyum, demir, fosfor içerir. Lif içerdiğinden tokluk hissi verir ve kabızlığı önler. Bağırsakların düzgün çalışmasını sağlar.
Crohn hastalığı, irritabl barsak sendromu (IBS) ve ülseratif kolit gibi sindirim rahatsızlıklarını azaltmaya yardımcı olur. Kötü kolesterolü (LDL), Trigliseriti ve tansiyonu düşürür. Şeftali, karotenoidler, polifenoller ve kafeik asit bakımından zengindir – bu maddelerin hepsi antikanser özelliklerine sahip antioksidanlardır. Şeftali, bağışıklık sistemini güçlendirir ve vücudumuzdaki toksinlerin uzaklaştırılmasında görev alır.
Şeftali alerji şikâyetlerini azaltabilir. Bağışıklık sistemimiz bir alerjenlerle karşılaştığında histamin salgılar. Şeftali hapşırma, kaşıntı veya öksürük gibi alerjik şikâyetleri arttıran histamin salımını azaltır. Ancak bazı insanların şeftaliye karşı alerjisi vardır. Onlar bu tarz meyvelerden uzak durmalıdır.
Çilek
Yaz aylarının harika meyvesi çileğin faydaları çoktur. Cezbedici rengi, hoş kokusu ve güzel tadı olan çilek sevilen bir meyvedir. Çilek, C vitamini, fosfor, potasyum, folik asit, kalsiyum, magnezyum ve lif bakımından zengindir.
Kuersetin, antosiyaninler, ellagik asit ve kaempferol gibi çok güçlü ve etkili antioksidan etken maddeler içerir. Bu etken maddeler hücre düşmanı serbest radikallere karşı savaşır, tümör büyümesini önler ve vücuttaki bilhassa eklem iltihabını azaltır.
Ayrıca kuersetin adlı etken maddesi damar sertliğini ve kötü kolesterolü (LDL) azaltır. Çilek içeriğindeki bol C vitamini sayesinde (narenciyen fazladır), cildi korur ve görme yetisini arttırır. Yaşlılıkta görülen görme kaybı azalmasını engeller. Diğer yaz meyvelerinde olduğu gibi yüksek potasyum içermesinden dolayı, vücuttaki sodyumun etkilerini azaltarak tansiyonu düşürür.
Kabızlığa iyi gelir. Çilek, düşük glisemik indeksli bir besindir ve lif içeriği yüksektir, bu da kan şekerinin düzenlenmesine düzenlemesine yardımcı olur. Folik asit kaynağıdır.
Kaynakça:
1-Murtaza, Munazza, et al. “Cucurbitacin E reduces obesity and related metabolic dysfunction in mice by targeting JAK-STAT5 signaling pathway.” PloS one 12.6 (2017): e0178910. 2-Figueroa, Arturo, et al. “Influence of L-citrulline and watermelon supplementation on vascular function and exercise performance.” Current opinion in clinical nutrition and metabolic care 20.1 (2017): 92-98. 3- He, Feng J., and Graham A. MacGregor. “Beneficial effects of potassium on human health.” Physiologia plantarum 133.4 (2008): 725-735. 4-Fusaro, Maria, et al. “Vitamin K and bone.” Clinical Cases in Mineral and Bone Metabolism 14.2 (2017): 200. 5-Carr, Anitra, and Silvia Maggini. “Vitamin C and immune function.” Nutrients 9.11 (2017): 1211. 6-https://www.dovemed.com/healthy-living/natural-health/7-health-benefits-of-apricot/Erişim Tarihi: Mayıs/2019. 7-Kim, Geum Jin, et al. “Anti-allergic inflammatory effects of cyanogenic and phenolic glycosides from the seed of Prunus persica.” Natural product communications 8.12 (2013): 1934578X1300801221. 8-Fukuda, Toshiyuki, et al. “Anti-tumor promoting effect of glycosides from Prunus persica seeds.” Biological and Pharmaceutical Bulletin 26.2 (2003): 271-273.
