Musa ŞINEĞO
Davet ve Edebiyat
Yûsuf el-Karadavî, Müslümanın Temel Kültürü isimli kitabında bir Müslümanın, hakkında ilim sahibi olması gerektiğini düşündüğü altı sahadan söz eder. Bu sahalardan biri de Dil ve Edebiyat Kültürü’dür. Dil ve edebiyat kültürü isimli bölümde Karadavî, edebiyat ilmindeki hikâyeler, şiirler ve darbımesellerin davetçi için ehemmiyetinden ve bunları kullanmasıyla muhataplarının kalplerini nasıl etkileyeceğinden bahseder.
Kitapta Allah Resulü’nün, birçok şairden şiir dinlediğini, isyana teşvik etmeyen şiirleri teşvik ettiğini, Hassan b. Sabit, Ka’b b. Malik ve Abdullah b. Revaha gibi şairlerin olduğunu ve yine bir hadisinde “Bazı sözlerin büyüleyici özelliği vardır ve bazı şiirlerde de hikmet saklıdır.”(1) dediğini aktarır. (2)
Şiir kitapları bundan ötürü okurların başucu kaynaklarından olmuş ve okuma listelerinde de her zaman yerlerini almıştır. Büyük âlim ve sahabe İbni Abbas da uzun okumaların ardından bir soluk almak için bir şiir divanı istetip okumaya başlarmış. Hz. Aişe de Lebid isimli meşhur şairden bin beyit, başka şairlere ait daha fazla şiir bildiğini söylüyor. Böylece şiir okuma, dinleme ve başkalarına aktarma geleneği gerek sahabe gerekse tabiin dönemi ve daha sonraki dönemlerde İslâm âleminde de her zaman yerini korumuştur.
Düz yazı ve konuşmalarda çeşitli kanallarla muhatapların anlam dünyasına erişilebilir, fakat en iyi mesaj verme kanallarından biri de şiirdir şüphesiz. Şairin sözcükler arasında oluşturduğu ahengin ve ritmin etkisiyle kişiler doğal olarak şiirin verdiği mesaja ve anlama odaklanır. Bu yüzden insanlara ilham vermek ve onları etkilemek isteyen davetçiler de yeri geldiğinde çeşitli şiirlerden alıntılar yapıp bunları en güzel şekilde aktarabilmelidir.
Yedi Güzel Adam’dan Bir Güzel: Mehmet Akif İnan ve Şiirleri
Şiir hakkında söylenenlerden cesaretle bizler de okunası bir şiir kitabı tavsiyesinde bulunacağız. Son yıllarda özelikle dizi ve çeşitli yayınlarla daha çok tanıtılan Yedi Güzel Adam’dan bir şairin şiir kitabını anlatacağız.
‘Yedi Güzel Adam’ tabirini ilk kez Cahit Zarifoğlu’nun “Bu insanlar dev midir / Yatak görmemiş gövde midir” diye başlayan ve altı bölümden oluşan “Yedi Güzel Adam” adlı şiirinde görürüz. Şiirin bölümlerinde yedi güzel adamdan her birinin bir şey gördüğü ve gördüğünün gereğini yaptığı anlatılır.
Yedi güzel adamdan biri “kan” görür örneğin ve gereğini beller. Biri “aşk” görür ve gereğini beller. Biri “yar”, biri “belâ”, biri “dağ” diğeri de “sofra” görür ve gereğini beller. Şiirde yedi güzel adamın altısının neler gördüğünden bahsedilir ve yedincisi de diğerlerini görüyordur. (3) Yedi Güzel Adam’ın kimler olduğu ile alakalı, vefat edenlerden Cahit Zarifoğlu, Adil Erdem Beyazıt, Mehmet Akif İnan, Alaaddin Özdenören; yaşayanlardan da Nuri Pakdil Sezai Karakoç ve Rasim Özdenören olduğu kanaati yaygındır. Her biri bir derya olan bu kişilerden, bu yazıda alakadar olacağımız isim “Kim demiş her şeyin bitişi ölüm / Destanlar yayılır mezarımızdan” mısralarının sahibi Mehmet Akif İnan olacak.
Şiirleri ve eserleriyle gönüllerde taht kurmuş, yaptığı sendikacılık faaliyetleriyle de hafızalarda yerini kazımış olan Akif İnan’ın çok yönlü bir kişiliği vardır. Aslen Şanlıurfalı olan şair, Maraş’a geldiğinde yaşı henüz 17-18’dir, buna rağmen edebiyatta çok ileri bir düzeydedir. Bu durumu kendisiyle yarım asra yakın birlikteliği olan arkadaşı Rasim Özdenören, hatıralarında şöyle anlatıyor:
“Kardeşim Alaaddin bir gün bana gelerek ‘Abi okula bir öğrenci geldi, güzel şiirler yazıyor dedi.’ Ben bunun gayet normal olduğunu söyleyince O, ‘Bildiğin gibi değil. Akif aruzla şiir yazıyor.’ dedi.”(4)
Hicret ve Tenha Sözler
Şiirin, Akif İnan’ın anlam dünyasındaki yansıması kendi sözleriyle şu şekildedir: “Olayların kuşatması altındaysanız. Bir yoğun hüzün ağmaktaysa üstünüze günler, saatler bunalımın otağını kurmuşsa içinizde, sıkıntı bezirganı haraca bağlamışsa sizi. Aczden başka sermayeniz kalmamış gibiyse. Dualar, yüreğinizin semtine uğramadan çıkıyorsa ağzınızdan. Kendi sesiniz bile yabancı düşüyorsa kulaklarınıza. Şiir okumalısınız.” Şiirin Çağrısı isimli yazısında geçen bu sözlerden sonra yine şiirin insanı dengelediğini, ilim, irfan ehlinin refiki-dostu, ilim mensubu kişilerin de arkadaşı olduğunu söyler.
Akif İnan’ın, İz Yayıncılık’tan çıkan şiir kitabı, biri 1974 yılında çıkan ilk şiir kitabı Hicret diğeri de 1991’de yayınladığı Tenha Sözler olmak üzere iki parçadan oluşmaktadır. Hicret adlı kitabında 22, Tenha Sözler isimli kitabında da 34 olmak üzere toplam 56 şiiri vardır.
‘Şiir Anlayışım’ isimli yazısında kendisine ilham veren olarak Dîvân edebiyatı, tasavvuf ve İslâm’ın dünya görüşünü belirtir. Bundan olsa gerek şiirlerinin birçoğunu okuduğunuzda başkasını değil, bilâkis kendinizi onun muhatabı bulacaksınız. Cahit Zarifoğlu’nun şiirlerinin kapalı tarafının aksine daha açık ve anlaşılırdır Akif İnan’ın şiirleri…
Bir Mescid-i Aksa şairi olan Akif İnan, bir Kudüs aşkı aşılar okuyucuya:
“Mescid-i Aksa’yı gördüm düşümde
Götür Müslümana selâm diyordu
Dayanamıyorum bu ayrılığa
Kucaklasın beni İslâm diyordu” (Mescid-i Aksa)
Şiirlerinde doğa motiflerini çokça işlenmiş görürüz. Deniz, dağ, gökyüzü gibi kavramlar onun şiirinin vazgeçilmez öğeleridir. Örneğin ‘Deniz’e sırdaşlık atfeder, onunla sırrını paylaşır ve ona yaslanır:
“Gel denize yaslan yalnız denize
Sırrını denizler taşır insanın” (Zaman)
Beyitleri arasında dolaşırken kendinizi modern çağa karşı bir kavganın içinde bulabilirsiniz. “Acılar umudu buldurur bize / Bir zırha büründüm bu çağa karşı” 11’li hece ölçüsüyle yazılan bu beyitler, Umut Gazeli adlı şiirinden ve modern çağın zehirli oklarına karşı bir başkaldırışın ifadesidir aynı zamanda.
Bir şiir kitabını analiz etmek bir edebiyatçının işidir ve bunu yapacak çapta değiliz bizler, fakat Akif İnan’ın şiirlerini okumanızı tavsiye ederiz. Şiirleriyle ilgili daha detaylı bilgi edinmek isteyenler ayrıca Alaaddin Özdenören’in ‘Şiir Geçitleri’ isimli eseri ve Ali Haydar Haksal’ın ‘Bir Medeniyet Şairi: M. Akif İnan’ isimli eserine başvurabilirler.
Kaynakça
1) İmam Ahmed ve Ebû Dâvûd, İbni Abbâs’tan sahih bir senetle rivayet etmiştir.
2) Yûsuf el-Karadavî, Müslümanın Temel Kültürü, s, 163-171.
3) http://www.dunyabizim.com/mercek-alti/10127/yedi-guzel-adam-tam-olarak-kimler.
4) https://www.karamangundem.com/gundem/rasim-ozdenoren-makif-inani-karamanda-anlatti-h1566.html.
