Koronavirüs-19 (Covid-19) akciğerleri ve solunum yolunu etkileyen yeni bir hastalıktır. Bu duruma koronavirüs adı verilen bir virüsün neden olduğunu geçen ay yazmıştık. En önemli belirtileri nefes darlığı, yüksek ateş, kuru öksürüktür. Nezle ve gripte kuru öksürük, solunum güçlüğü ve ishal görülmez. Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alpay Azap, bir gazeteye verdiği demeçte “Grip başından itibaren ağır başlar ancak koronavirüs ise hafif başlayıp 5-7 gün sonra ağırlaşır.” demektedir.
Dünya Sağlık Örgütü, Çin’de ortaya çıkan ve artık birçok ülkeye yayılan bu virüsü pandemi olarak ilan etti. Yeni bir virüs çeşidi olması, insana kolay geçmesi, dünyanın birçok ülkesinde görülmesi, kolay ve hızlı şekilde (durmadan) bulaşması, virüsün pandemi olarak tanımlanmasına yol açtı. 2009 yılında domuz gribi de pandemi olarak ilan edilmişti.
Covid-19 kaynaklı toplam vaka sayısı ve ölüm oranı sürekli artmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü, mart ayı ölüm oranı %3,4 olarak açıkladı. Şu anki verilere göre dünyada 197.000’e yakın vaka tespit edildi, dünyada toplam ölüm oranı 8,000’e yaklaşıyor. Ölüm oranının en yüksek olduğu ülkeler Çin (81,058 vaka-3111 ölüm), İtalya (31,605 vaka-2503 ölüm), İran’dır (16,169 vaka- ölüm 988). Yaş ortalamasının yüksek olduğu Avrupa’da ölüm oranı daha yüksek olacağı öngörülüyor. Ülkemizde ise gittikçe vaka sayısı artmaktadır. Şu an ki verilere göre toplam vaka sayısı 98 olup, ölüm sayısı maalesef 1 kişidir. Bu veriler an be an değişmektedir. Yaşlılar, kanser hastaları, kronik hastalığı olanlar (örneğin şeker hastalığı olan) risk altındadır. Göğüs hastalıklarından mustarip kişilerde bu tablo daha ağır seyrediyor.
Kendimizi ve ailemizi, akrabalarımızı ve başkalarını Covid-19’a karşı korumanın en etkili yolları, panik yapılmamalı, eller su ve sabun ile sık yıkanmalı (ortalama 20 saniye), öksüren veya hapşıran insanlardan en az 1 metre uzakta durulmalıdır. Bulunduğumuz şartlarda elimizi yıkama imkânı yoksa, kolonya ile veya varsa dezenfektanla eller sürekli temizlenmelidir. Kirli ellerle ağız, göz ve burun gibi organlara dokunulmamalıdır. Tokalaşmadan ve sarılmadan kaçınılmalıdır. Ev ve işyeri sürekli havalandırılmalıdır. Mecbur kalınmadıkça toplu ortamlarda bulunulmamalıdır. Sürekli kullanılan yerler (kapı kolları, armatürler, lavabolar, klavye, telefon) sık sık temizlenmelidir. Yaşlı kişilerle mecbur kalınmadıkça temas edilmemeli veya başka kişilerin onlara teması engellenmelidir. Dengeli beslenilmeli, bol su tüketilmeli, stresten uzak durulmalı, uyku yeterince alınmalıdır. Mevsime uygun kıyafet tercih edilmeli ve yapılabiliyorsa günlük değiştirilmelidir. Kıyafetler normal deterjan ile yıkanmalıdır. İmkân varsa maske takılmalıdır. Zorunlu olmadıkça seyahat edilmemeli ve ev ziyaretleri ertelenmelidir. Sağlıklı insanların bu durumu hafif atlatması maalesef durumu çözmemekte, çünkü özellikle risk altındaki kişilere bulaştırma ihtimali bulunmakta, bu yüzden tavsiyeler dikkate alınmalıdır. Bugünlerde özellikle resmî kurumların tavsiyeleri dikkate alınmalıdır.
Kaynakça
1) https://www.nhs.uk/conditions/coronavirus-covid-19/ 2) https://www.who.int/health-topics/coronavirus 3) https://acilafet.saglik.gov.tr/TR,64512/korona.html
