Aralık 2019’dan beri, yeni koronavirüs hastalığı (Covid-19) enfeksiyonunun patlak vermesi sonucu Çin’de önemli bir salgın iken daha sonra bu hastalık ciddi bir tehdide dönüştü. 9 Ocak 2020’de Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Wuhan şehrindeki hastalardan alınan örneklerde insanlarda daha önce tanımlanmamış yeni bir koronavirüs tipi tespit edildiğini duyurdu. Laboratuvar testleri şiddetli akut solunum sendromu (SARS-CoV), Orta Doğu solunum sendromu (MERS-CoV), influenza, kuş gribi ve diğer yaygın solunum yolu patojenlerinden farklı olan bir patojen idi. 30 Ocak 2020’de DSÖ, salgını uluslararası endişe veren bir halk sağlığı acil durumu ilan etti.
Bu hastalığın Çin ekonomisine çok ciddi zarar verecek gibi görünüyor. Ekonomistler, Çin’e tahmini zararın 1,5 trilyon dolar olduğunu söyledi. Derecelendirme kuruluşları 2020 yılında Çin’in tahmini büyüme oranı düşürdü. 2003’teki SARS ile karşılaştırıldığında, bu virüsün hem sağlık bakımından hem ekonomik bakımdan çok daha zararlı olacağı tahmin ediliyor. Covid-19 olarak tanımlanan yeni koronavirüs hastalığı, koronavirüs kaynaklıdır. Korona virüsler tipik pek çok hayvanda ciddi hastalıklara neden olabilir. Bazıları insanlarda ciddi hastalığa neden olan büyük bir virüs ailesidir.
Hayvan koronavirüsleri nadiren insanlara bulaşabilir ve daha sonra MERS ve SARS’da olduğu gibi insanlar arasında yayılabilir. Covid-19 ise ilk olarak Aralık 2019’da Çin’in Wuhan şehrinde tespit edildi. Diğer koronavirüsler gibi, hayvanlardan kaynaklı olup daha sonra insanlara geçti. Başlangıçta bu virüs daha çok şehrin merkezindeki Huanan deniz ürünleri toptancı pazarında çalışan veya sık sık buradan alışveriş yapan canlı ve yeni kesilmiş hayvanları tüketen insanlarda görüldü. Çin ulusal sağlık komisyonu, virüsün insandan insana bulaştığını doğruladı, virüs zatürreye (Pnömoni) neden oluyor.
Hastalananlarda ciddi öksürük, ateş ve nefes alma güçlüğü şikâyetleri bildirilmektedir. Ağır vakalarda ise organ yetmezliği görülmüştür. Bu viral zatürre olduğundan, antibiyotiklerin hiçbir faydası yoktur. Geçen yazımızda ifade ettiğimiz gibi, Antibiyotiklerin grip ya da soğuk algınlığı tedavisinde herhangi bir yararı yoktur. Antibiyotikler bakterileri öldürür, ancak grip veya soğuk algınlığına neden olan virüsler üzerinde herhangi bir etkisi yoktur. Kanser dâhil tüm hastalıklardan korunmanın en önemli yolu bağışıklık sistemini güçlü ve dirençli tutmaktır. COVID-19’dan ölenlerin çoğunun bağışıklık sistemi zayıf insanlardı. (Yüzde sekseni ortalama 50 yaş üstü ya da başka hastalıklardan dolayı bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler). Ölüm ve vaka sayısı gittikçe artıyor. Çin de güncel verilere göre 1.670 kişi öldü, en az 69.000 vaka tespit edildi. Başka ülkelerde de benzer vakalar tespit edildi. Bu sayılar gittikçe artacak maalesef. Çin ve çevresindeki ülkelerde bilhassa.
Son Yıllarda Kendinden Bahsettiren Benzer Hastalıklar
SARS-CoV: 2003 yılının Şubat ayında ilk kez Çin’de görülen ve şiddetli akut solunum yetmezliğine neden olan bir korona virüstür. SARS virüsünün kısa sürede 29 ülkeye, 4 ay içinde de dünyaya yayıldığı ve dünya çapında 37 ülkede görüldüğü bilinmektedir. (2098 vaka, 774 ölü, bulaştıktan sonra ölüm oranı: %10)
MERS-CoV: İlk defa 2012 yılında Suudi Arabistan’da tanımlanan ve yeni bir coronavirüsün neden olduğu bulaşıcı solunum yolu hastalığıdır. (2484 vaka, 858 ölü, bulaştıktan sonra ölüm oranı: %35)
Kuş gribi, Tavuk vebası: İnfluenza virüslerinden A tipinin (H5N1, H7N7, H7N9 ve H9N2 vb.) sebep olduğu ve kanatlılarda görülen bir enfeksiyon hastalığıdır. Hayvanlardan insanlara geçmesinin çok kolay değil, ancak hastalığın insandan insana, hayvandan hayvana ve hayvandan insana bulaşması mümkündür. (H5N1 virüs kaynaklı 861 vaka, 455 ölü, bulaştıktan sonra ölüm oranı: %53), (H7N9 virüs kaynaklı 1568 vaka, 616 ölü, Bulaştıktan sonra ölüm oranı: %39).
Domuz gribi: Domuzlarda düzenli olarak grip salgınlarına neden olan A tipi influenza virüsü olarak da bilinen H1N1 virüsünün neden olduğu domuzların solunum hastalığıdır. Domuz gribi virüsleri genellikle insanları enfekte etmez, ancak nadir insan enfeksiyonları meydana gelmiştir. (AH1N1 pmd09 virüs kaynaklı, yaklaşık 1 milyon vaka, 100.000 ölü)
Mevsimsel Kuş + Domuz gribi: Yaklaşık 1 milyar, tahmini 290.000–630.000 ölü, bulaştıktan sonra ölüm oranı: %9,9)
Bu hastalıkların tamamından ve diğer hastalıklardan korunmanın en önemli şifresi bağışıklık sistemini güçlü tutmaktır. Ayrıca, elleri sık sık yıkamak özellikle kış mevsiminde, düzenli beslenmek, düzenli uyumak (ortalama 7-8 saat bilhassa akşam 22.00–sabah 6.00), düzenli yürüyüş yapmak (20-30 dk), bol bol su içmek (1,5-3 lt), mevsime uygun kıyafet giymek, stresten uzak kalmak bu riskleri çok ciddi azaltır.
Kaynakça
1) Du Z, Wang L, Chauchemez S, Xu X, Wang X, Cowling BJ, et al. Risk for transportation of 2019 novel coronavirus disease from Wuhan to other cities in China. Emerg Infect Dis. 2020 May [date cited]. https://doi.org/10.3201/eid2605.200146 2) https://www.grip.gov.tr/tr/mevsimsel-grip 3) https://www.webmd.com/cold-and-flu/flu-guide/h1n1-flu-virus-swine-flu#1 4) https://www.aljazeera.com/news/2020/01/coronavirus-symptoms-vaccines-risks-200122194509687.html
